تفکر انتقادی: تدابیری برای آگاهانه زیستن و خوب آموختن

همه ما انسان‌ها برای انجام کارهای خود نیازمند تفکر و اندیشه هستیم اما ذهن ما مصون از خطا و اشتباه نیست و گاهی اوقات می‌تواند به خاطر محدودیت‌هایی که دارد ما را گمراه کند. پس لازم است که با در نظر گرفتن تدابیری، ضعف‌های ذهن خود را بشناسیم، به انجام این کار تفکر نقادانه می‌گویند. اگر شما نیز علاقه دارید تا نحوه طرز فکر خود را بشناسید کتاب تفکر انتقادی برایتان بسیار مناسب خواهد بود و به رشد آگاهی‌تان در مقوله تفکر کمک بسیار زیادی خواهد کرد. این کتاب برای آگاهانه زیستن شما نوشته شده است.

درباره ریچارد پل و لیندا الدر نویسندگان کتاب تفکر انتقادی

ریچارد پل و لیندا الدر هر دو از رهبران برجسته جنبش تفکر انتقادی در جهان محسوب می‌شوند و کتاب‌های فراوانی را در این زمینه نوشته‌اند که برخی از آن‌ها به عنوان واحد درسی در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. این دو سمینارها، کارگاه‌ها و سخنرانی‌های فراوانی را در سراسر جهان برای آموزش تفکر انتقادی داشته اند.

ریچارد پل دانشمند و فیلسوف برجسته آمریکایی متولد سال 1948 است او  جایزه فیلسوف برجسته شورای مطالعات فلسفی آمریکا را در سن 39 سالگی به دست آورد، هفت سال پیش از  گرفتن این جایزه او توانست مرکز تفکر انتقادی را تاسیس کند.

خانم دکتر لیندا الدر نویسنده و رئیس کنونی بنیاد تفکر انتقادی است. او در سال 1962 در ایالات متحده آمریکا دیده به جهان گشود، تحصیلات او در حوزه روان شناسی آموزشی است و عمده تحقیقات و مطالعات او به رابطه میان اندیشه و احساسات، اختصاص دارد. او پیش از ریاست بنیاد تفکر انتقادی به مدت 25 سال مدیریت اجرایی مرکز تفکر انتقادی  وابسته به دانشگاه ایالتی سونوما را بر عهده داشته است.

 در حال حاضر از این نویسندگان کتاب‌هایی نظیر آشنایی با هنر پرسشگری، آشنایی با هنر پرسشگری سقراطی، آشنایی با هنر تفکر راهبردی، آشنایی با استدلال اخلاقی، آشنایی با هنر دقیق خواندن و آشنایی با شیوه درس خواندن و خوب آموختن به فارسی ترجمه شده است. این دو نویسنده در مجموع بیش از 10 تا کتاب و صدها مقاله درباره تفکر نقادانه منتشر کرده‌اند.

درباره کتاب تفکر انتقادی، راهی برای ارزیابی خودمان

در کتاب تفکر انتقادی: تدابیری برای آگاهانه زیستن و خوب آموختن می‌آموزیم که متفکر منصف چه ویژگی‌هایی دارد و مولفه‌های تفکر چه چیزهایی هستند. پیش فرض این کتاب این است که انسان‌ها می‌توانند طی فرآیندی طرز فکر خود را بشناسند و بر آن مسلط شوند. به باور نویسندگان کتاب تفکر انتقادی، انسان‌ها چیزی غیر از تفکر خود نیستند  و شما در این اثر با قوانین و مقررات حاکم بر ذهن خود آشنا خواهید شد.

شما به مدرسه و دانشگاه می‌روید و درس می‌خوانید و لازم است مورد ارزیابی قرار بگیرید، اما این امکان وجود دارد که از نتیجه ارزیابی خود راضی نباشید یا با وجود کسب نمره احساس کنید چیزی نیاموخته‌اید. حال ایراد از کجاست؟ به نظر می‌رسد که شما فرایند یادگیری را به خوبی نمی‌دانید. این کتاب به شما یاد می‌دهد که چگونه بتوانید به مفاهیم بنیادین دروسی که می‌گذرانید پی ببریدو بتوانید منطق یک مقاله، رساله یا کتاب درسی را بشناسید حال پس از این‌که توانستید یادگیری خود را طرح ریزی کنید، نوبت ارزیابی آن فرا می‌رسد. در کتاب تفکر انتقادی با راهبردهایی برای خودارزیایی و تعیین معیارهایی برای نمره دهی آشنا خواهید شد.

اگر دارید درباره تفکر انتقادی می‌آموزید باید از تفکر خودمحورانه نیز آگاهی بیابید. زیرا ممکن است این آموزه‌ها را در جهت نامناسبی استفاده کنید. شما  با معیارهای تفکر نظیر وضوح، درستی، دقت، ارتباط، عمق، وسعت نظر، منطقی بودن، اهمیت و منصفانه بودن  تفکر آشنا شوید و علاوه بر این باید  بتوانید پرسش‌هایی را مطرح کنید که شما را به متفکری قدرتمند و دانا تبدیل می‌کند. پس از آموختن درباره نحوه پرسش  لازم استاین توانایی را داشته باشید تا  مشکلات خود را نیز به کمک تفکر انتقادی برطرف  نمایید.  شما در فصل 11 این کتاب با الگوهایی مشکل گشایی آشنا خواهید شد و یاد می‌گیرید که چگونه از تله‌های مشکل گشایی رهایی بیابید.

کتاب فوق از 19 فصل مختلف تشکیل شده است و افراد در همه رشته‌های تحصیلی و با هر میزان از دانش و آگاهی می‌توانند از آن استفاده کنند. لحن و زبان به کار رفته در این کتاب بسیار ساده و صمیمانه است و در آن با مثال‌های گوناگون و متنوعی آشنا می‌شوید که در انتقال مفاهیم به ذهن شما، کمکتان می‌کنند. اثر فوق یک خودآموز به شمار می‌آید و با خواندن هر بخش این کتاب، تمرین‌هایی به شما داده شده است تا آموزه‌های کتاب را بتوانید در خود نهادینه کنید. توصیه می‌کنیم که پیش از اتمام تمرین‌ها به سراغ بخش بعدی نروید. تغییر هنجارهای غلط و باورهای اشتباه ما جز با تمرین و تکرار انجام نخواهد گرفت. پس هنگام خواندن کتاب تفکر انتقادی یک دفترچه یادداشت و خودکار را در کنار خود داشته باشید. در انتهای این کتاب واژه‌نامه مناسبی وجود دارد که اگر اصطلاح نامانوسی را مشاهده کردید با مراجعه به این بخش بتوانید با معنا، مفهوم و تعریف آن آشنا شوید.

درباره ترجمه کتاب تفکر انتقادی

کتاب تفکر انتقادی توسط دکتر اکبر سلطانی و خانم مریم آقازاده به فارسی ترجمه شده است. آقای دکتر اکبر سلطانی فوق تخصص غدد و متابولیسم دارد و در حال حاضر هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مسئول گروه تفکر نقاد ابن سینا است.

نشر اختران با همکاری ایشان توانسته است که تاکنون بیش از ده کتاب مرتبط با تفکر انتقادی را در قالب مجموعه تفکر نقاد، به فارسی ترجمه و منتشر کند. دکتر سلطانی باور دارد که بحث تفکر انتقادی در ایران، موضوعی جدید است و بسیاری از اهل اندیشه و استادان دانشگاهی نیز از این مبحث آگاهی ندارند. همین موضوع برای او انگیزه‌ای شد تا مباحث مربوط به تفکر انتقادی را به فارسی ترجمه کند.

 خواندن کتاب تفکر انتقادی را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید روی یک موضوع خاص تمرکز کنید و اگر مدرس مدرسه یا دانشگاه هستید. این کتاب برایتان بسیار مفید خواهد بود. معرفی کتاب تفکر انتقادی به بسیاری از افراد می‌تواند زندگی آن‌ها را تغییر دهد. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های مختلف، اساتید، مدیران شرکت‌ها و کارکنان میان رده  نیز مناسب است.

در بخشی از کتاب تفکر انتقادی می‌خوانیم

چطور میتوانیم میزان معقول بودن تصمیمات خود را مشخص کنیم؟ نخست اینکه؛ تصمیمات نامعقول ما اغلب آن تصمیماتی هستند که از اتخاذ آن ها آگاهی نداریم. پس بیایید در ابتدا تصمیمات ناخودآگاه را تحلیل کنیم. اگر از شما بپرسیم دیروز چند تصمیم گرفتید. احتمالاً سردرگم می شوید و قادر یه پاسخ گویی نخواهید بود. البته شمار دقیق تصمیمات اهمیتی ندارند. بلکه تشخیص تصمیم ها و یافتن راهی برای شناسایی و ارزیابی الگوهای آن مهم است.

همگی ما نیازهای اولیه ای داریم. در نتیجه برای برآوردن این نیازها تصمیماتی می گیریم. علاوه براين همه ی ما ارزش های منتخبی نیز داریم و بر اساس این ارزش ها تصمیم گیری می کنیم. همه فرض می کنیم که ارزش های اصلی ما حامی رفاه و بهزیستی مان هستند. هیچ کس حتی به خود نمی گوید: «من می خواهم مطابق با ارزش هایی زندگی کنم که به ضرر آسایشم است و به من آسیب می زند».

ما انتخاب هایی می کنیم که استلزاماتی برای رفاه دیگران دارد. تصمیم های ما هنگامی که به ضرر آسایش دیگران است یا به آن ها آسیب می رساند غیراخلاقی محسوب می شود. هنگامی که تصمیمی می گیریم یا ارزشی را انتخاب می کنیم که به ضرر آسایش ماست این تصمیم ها نامعقول به شمار می روند.

برخی از الگوهای معمول تصمیم گیری های نامعقول یا غیراخلاقی این هاست:

* تصمیم برای رفتار کردن به گونه ای که به آسایش ما لطمه می زند؛

* تصمیم برای مشارکت نکردن در فعالیت هایی که به نفع بهروزی طولانی مدت ماست؛

* تصمیم برای رفتار کردن به گونه ای که به آسایش دیگران لطمه می زند؛

* تصمیم برای معاشرت با افرادی که ما را تشویق می کنند بر خلاف آسایش خود یا دیگران عمل کنیم