میترا آیین و تاریخ

در سال‌های ۱۸۹۶-۱۸۹۸ اثر ارزنده و ویژه‌ای از فرانتس کومون منتشر شد. کومون اصلی را رسم کرد که همه‌ی تصویرهای بعدی آیین رازوری میترا پی گرفته‌ی آن‌اند.

در این کتاب تلاش می‌شود تا تصویری نو از آن ترسیم شود. از زمان انتشار اثر کومون دو نکته‌ی تازه تصور ما را به‌شدت دگرگون کرده‌اند:

۱. واژه‌ی ایرانیِ میترا یعنی «پیمان»، نام خدا گویای مفهومی است که تجسم ساخت اجتماعی رابطه‌ی شخصی و قراردادگونه میان یکایک انسان‌ها است. چنین معنای کارکردی از آیین میترا ویژه‌ی میترای رومی هم هست.

۲. در کاوش‌های اوستیا روی موزاییک کف، تصویر نردبانی با هفت پله یافت شد که بر آن هفت درجه‌ی مقدس رازوری ترسیم شده است. در قسمت میانیِ هفت پله نمادهای این درجات دیده می‌شوند. اکنون می‌دانيم که هریک از نمادها به کدام درجه تعلق دارد و این کلیدی‏ است تا بسیاری از ترکیب‌های نمادین را که در بناهای میترایی به آنها برمی‌خوريم، به یکی از هفت درجه بپیوندیم و معنای رازآمیز آن را بازيابيم. مجموعه‌ی آموزه‌های رازوری میترا در این نمادها نهفته است.

از سوی دیگر، امروز شرایط برای‏ تصویرسازی آیین‏ رازوری میترا، نسبت به زمان کومون، بسیار مناسب‌تر است. متن‌های کهن ایرانی بیش‌ازپیش ترجمه و شناخته شده‌اند، تا جایی که می‌توان درباره‌‌ی زبان‌های پیشین ایران با اطمینان بیشتری داوری کرد.

به‌علاوه، مواد باستان‌شناسی نیز بیش از دو برابر‏ شده است؛ به این ترتیب، امروز می‌توانیم تصویر کامل‌تری از آیین رازوری میترا ترسیم کنیم.