فراز و فرود شیخ خزعل

همان‌طور که پیش از این ذکر شد دوره‌ی بین سال‌های ۱۸۹۷ ـ ۱۹۲۵ بحث‌انگیزترین و حساس‌ترین دوره‌ی تاریخ این خطه است. علاوه بر نزدیکی و معاصر بودن این دوره، وقوع حوادث مهم و سرنوشت‌ساز در عرصه‌ی جهانی و منطقه‌ای نیز اهمیت دوره‌ی مزبور را بیش از پیش کرده است؛ حوادث و رویدادهایی که برخی از آنها نقطه عطف تاریخ هستند و مسیر حرکت تاریخ بشری را تحت تاثیر قرار داده‌اند.

رخدادهای مزبور را می‌توان به طور خلاصه این چنین طبقه‌بندی کرد:

۱ـ وقوع انقلاب مشروطه در سال ۱۹۰۶ ( ۱۲۸۵ ه. ش )

۲ـ کشف اولین چاه نفتی خاورمیانه در سال ۱۹۰۸

۳ـ شعله‌ور شدن آتش جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴

۴ـ اضمحلال و فروپاشی امپراطور عثمانی

۵ـ روی کار آمدن بلشویک ها و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۱۷

۶ـ سقوط خاندان قاجار و برآمدن رضاخان میرپنج

با توجه به وجود حوادث مهم و سرنوشت‌ساز در مقطع فوق، کتاب‌ها و نوشته‌های دوره مزبور بسیار بیش از دوره‌های ما قبل آن است. شاید برخی علت وفور منابع این دوره را گسترش علم و به موازات آن گسترش کتابت و تحریر حوادث و وقایع یومیه بدانند. شاید هم برخی دیگر علت این امر را حضور فرنگیان و به‌ویژه انگلیسی‌ها و به جا ماندن سفرنامه‌ها و خاطرات از آنها قلمداد کنند. اما علی‌رغم تاثیر دو عامل فوق در افزایش و وفور منابع و مآخذ پژوهش‌های مربوط به این دوره، قدر مسلم علت عنایت و توجه پژوهشگران و تاریخ‌نویسان و همچنین علاقه و میل خوانندگان به حوادث دوره‌ی مزبور همانا حدوث رخدادهای سرنوشت‌ساز فوق در آن مقطع و معاصر بودن آنها است. حوادث و رویدادهایی که دوره مزبور را از دوره‌های ماقبل و ما بعد آن متمایز و برجسته کرده، آن دوره را تا سرحد یک دوره سرنوشت‌ساز ارتقا بخشیده است.