سیری در آفاق و اندیشه هانس بلومنبرگ - مجموعه مقالات

از بین سه کتاب بلومنبرگ که پیشگفتارهای والاس بر آنها را ترجمه کرده‌ام، شاید مشروعیت زمانۀ مدرن کمتر از آن دو کتابِ دیگر دلمشغولیِ ما ایرانیان باشد، از این ‌روی که ذهنیتِ عموم ما ایرانیان "مدرن" نیست بلکه همچنان به‌ژرفا پیشامدرن است. این کتابِ بلومنبرگ ناظر است بر سیر منحصربه‌فردی که اروپا در این بنیانی‌ترین تحول ذهنیتی نوع بشر ــ یعنی مدرنیته ــ سپری نمود؛ بلومنبرگ در طول این اثر به محوری متأخر از نقدِ مدرنیته پاسخ می‌دهد که در سپهر اندیشمندان محافظه‌کارِ آلمانی قرن بیستم چون کارل لُویت و کارل اشمیت، و حتی مارتین هایدگر رواج یافته و به سطح دانشورانِ عمومی هم رسیده بود. طی این بحث، بلومنبرگ از اصالتِ خودبنیاد و مشروعیت و موجه‌بودگیِ انگاره‌های بنیادینِ مدرنیته دفاع می‌کند؛ بستر اصلی بحث البته "سکولاریسم" یا این‌جهانی‌گری است. سکولاریسم هرچند که روح مدرنیته را تشکیل می‌دهد اما برای متجددان ایرانی هرگز به‌صورت جدی طرح نشد، به‌طوری که در میانِ ما بسیاری بدفهمی‌ها نسبت بدان رواج دارد. از همین رو هم هست که ما ایرانیانِ پساتجدد حتی با مبانی آن ــ که حتی به‌صورت اجمالی هم سابقه‌ای‌ در تمدن‌مان نداشته است ــ آشنا نیستیم. مشروعیت زمانۀ مدرن بلومنبرگ و پیشگفتار والاس بر آن، از آن نظر برای ما مغتنم است که گذرگاه‌های اندیشگیِ صورت بستنِ این‌جهانی‌گری در غرب را طی یک تحلیل دقیق و منظم و ژرفایی بحث می‌کند.
گذشته از مشروعیت زمانۀ مدرن، دو کتاب دیگری که پیشگفتارهای والاس بر آنها هم که در این مجموعه آمده است، ناظر بر موضوعاتی است که دانشورانِ ما با آن نه‌تنها آشنا هستند بلکه به نحوی دغدغه‌شان هم بوده است. در این دو کتاب، یعنی آفرینش جهان کوپرنیکی و کار روی اسطوره، تازگی و ژرفا و ظرایف مطرح‌ شده توسط بلومنبرگ برای من بسیار هیجان‌انگیز و آموزنده بود؛ امیدوارم که برای خوانندگان هم چنین باشد.
در پیوستِ این ترجمه من دو مقالۀ تفصیلی را، یکی از دیوید اینگرام و دیگری از دیوید آدامز، ترجمه و اضافه نمودم. علت این کار، دادنِ یک زاویه دید دیگر سوایِ رابرت‌ والاس، به بلومنبرگ بود. اینگرام به بحث بلومنبرگ از انقلاب کوپرنیکی می‌پردازد. در مقالۀ دوم، دیوید آدامز ابتدا به ربطِ بلومنبرگ به ارنست ‌کاسیرر می‌پردازد که در چندین مورد به تأیید بلومنبرگ رسیده، او را وامدارِ کاسیرر می‌داند. آدامز در این مقالۀ مفید، در حاشیهٔ کاسیرر، به ربط بلومنبرگ و هایدگر هم اشاراتِ روشنگری دارد. وانگهی در این مقاله آدامز نور متمرکز را بر بحث محوریِ بلومنبرگ از "استعاره" می‌افکند که برای فهم شاکلۀ نگاه بلومنبرگ او بسیار مهم است.